A54 ksiazka

Typografia

„uderzenie; odbicie; obraz, posąg; forma, kształt, model, typ” od τύπτειν (týptein) „uderzać” i γραφή (graphe) – „pismo”) – termin mający szereg pokrewnych znaczeń związanych z użyciem znaków pisarskich w druku, prezentacją ich na ekranie monitora komputerowego itp.:

-poligrafia, drukarstwo, raczej w znaczeniu tradycyjnym, związanym ze stosowaniem czcionek
-technika druku wypukłego, zwanego inaczej typograficznym
-ogół zagadnień dotyczących projektowania drukowanych liter i innych znaków pisarskich (zarówno czcionek jak i fontów), oraz wzajemnych relacji pomiędzy tymi znakami i grupami znaków
-układ graficzny drukowanej strony
-sztuka użytkowa zajmująca się estetyką szaty graficznej publikacji
-układ graficzny strony we witrynie WWW

 

Linia pisma dolna – (ang. descender line) linia określająca granicę dolnych wydłużeń małych liter.

Linia pisma górna – (ang. ascender line) linia określająca granicę górnych wydłużeń małych liter.

Linia pisma podstawowa – (ang. baseline) linia, na której opierają się wielkie i małe litery.

Linia pisma środkowa – (ang. mean line) linia określająca wysokość małych liter bez wydłużeń.

Linia pisma wersalików – (ang. cap line) linia określająca wysokość dużych liter, czyli wersalików.

Na podstawie odległości pomiędzy wybranymi liniami pisma zdefiniujemy:

wysokość wersalików – (ang. cap height) odległość pomiędzy podstawową linią pisma a linią wersalików.
wysokość tekstu – (ang. x-height) odległość między podstawową linią pisma a linią środkową.

 

Łuk – (ang. bowl) wypukła i zaokrąglona kreska ograniczająca przestrzeń w literach łukowatych typu B, p, a, e.

Zakończenie – (ang. terminal) końcówka kreski znaku nie zakończonej szeryfem. Zakończenia mogą mieć różne kształty.

Oko – (ang. eye) przestrzeń zamknięta wewnątrz takich liter jak D, O, a, e.

Oś cieniowania/oś liery – (ang. axis) niewidoczna linia łącząca najcieńsze miejsca (przewężenia) kresek tworzących litery okrągłe. Może być pionowa lub pochyła w stosunku do linii pisma.

Ogonek – (ang. tail) wydłużona do dołu część niektórych liter, np. w literach j czy y. W niektórych wypadkach nazywany wstęgą.

Kropka – (ang. tittle) znak nad i lub j. Kropki, kreski i ogonki nad lub pod literą zmieniające jej wymowę to znaki diakrytyczne (ang. diacritical mark).

Uszko – (ang. ear) drobna kreska wychodząca z górnego prawego rogu liter g i r.

Łącznik – (ang. link) element łączący dwie różna części litery, np. w dwupiętrowym g.

Pętla – (ang. loop) zamknięty lub częściowo zamknięty łuk uformowany przez ogonek w małej literze g.

Oprócz wyżej wymienionych podstawowych elementów w strukturze liter można wyodrębnić jeszcze inne detale, których definicje pojawią się w kolejnych artykułach jeśli zaistnieje taka konieczność.

Szeryf – (ang. serif) poprzeczne lub ukośne zakończenia kresek liter niektórych krojów pism. Szeryfy mogą przyjmować różne kształty.

Trzon – (ang. stem) główna pionowa lub ukośna kreska litery.

Poprzeczka – (ang. crossbar) kreska pozioma, która łączy dwie kreski w takich literach jak A i H lub przecina trzon w literach t i f.

Ramię – (ang. arm) krótka kreska pozioma lub ukośna, połączona jednym końcem z inną kreską, jak w literach: F, E, Y, K.

Noga – (ang. leg) krótka ukośna kreska opadająca w dół występująca w literach K i R.

Rozwidlenie – (ang. crotch) ostry kąt na styku dwóch kresek, np w literze V lub Y.

Wierzchołek górny – (ang. apex) szczytowy punkt złączenia dwóch kresek, jak w dużej literze A lub wewnętrznych kresek litery W.

Wierzchołek dolny – (ang. vertex) punkt na dole znaku, w którym spotykają się dwie kreski, np. w literze V lub w środku dużej litery M.